Türkiye-Somali İlişkileri ve Etiyopya ile Gerginlik
Son görüşmelerde, Türkiye ile Somali arasındaki ikili ilişkilerin derinlemesine ele alındığı, Somali ile Etiyopya arasındaki mevcut gerginliklerin tartışıldığı ve bölgesel ile küresel gelişmelerin masaya yatırıldığı bildirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu görüşmede Türkiye ve Somali arasındaki iş birliğinin kritik önemine vurgu yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Somali’nin Etiyopya ile yaşadığı gerginliğin çözümünde Türkiye’nin aktif rol oynamaya devam edeceğini belirtirken, iki ülke arasında sağlanacak uzlaşının önemine de değindi. Türkiye’de gerçekleştirilecek ikinci tur görüşmelerinden somut sonuçlar beklediğini ifade etti.
Etiyopya Başbakanı ile Telefon Görüşmesi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın sosyal medya hesaplarından yapılan paylaşımda, görüşmede Türkiye ile Etiyopya arasındaki ikili ilişkilerin yanı sıra bölgesel ve küresel gelişmelerin ele alındığı kaydedildi. Erdoğan, iki ülke arasındaki ilişkilerin her geçen gün güçlendiğini belirtirken, Somali ile Etiyopya arasındaki gerilimin sona erdirilmesi için Türkiye’nin çabalarını sürdürme kararlılığını dile getirdi.
Ayrıca, Etiyopya’dan Somali’nin birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğüne dair endişelerin giderilmesine yönelik atılacak adımların süreci kolaylaştıracağına dikkat çekti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail’in Gazze’deki soykırımına da değinerek, Etiyopya’nın Filistin davasına destek vermesinin uluslararası toplumun kalıcı barış çabalarına katkı sağlayacağını vurguladı.
Ankara Süreci
Türkiye’nin arabuluculuğunda yürütülen Ankara Süreci çerçevesinde, Etiyopya ile Somali heyetleri 12 Ağustos’ta Ankara’da bir araya gelecek. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed’in Türkiye’den destek talep etmesi üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan’a mektup yazmasının ardından, Türkiye’nin arabuluculuk faaliyetleri başlamış durumda.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Etiyopya ziyaretinde Başbakan Ahmed tarafından kabul edilmesi ve sonrasında Somali ile üst düzey görüşmelerin gerçekleştirilmesi sonucunda, ikinci tur görüşmelerinin 2 Eylül yerine 12 Ağustos’ta Ankara’da yapılması kararlaştırıldı. Kaynaklar, bu diplomatik sürecin devamı olarak iki ülkenin Ankara’da misafir edileceğini ve Somali ile Etiyopya’nın ihtiyaç, kaygı ve yaklaşımlarının dikkate alınarak uzlaşı sağlanması için çaba gösterileceğini belirtti.
Türkiye’nin Arabuluculuk Faaliyetleri
Başbakan Ahmed’in mektubunun alınmasının ardından, her iki tarafın güvenini kazanmış olan Türkiye, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatları doğrultusunda arabuluculuk girişimlerine başlamıştır. Bu süreçte, Dışişleri Bakanı Fidan, Etiyopya ve Somali muhataplarıyla görüşmeler yapmış ve her iki ülkenin dışişleri bakanlarını 1 Temmuz’da Ankara’da ağırlamıştır.
Aylar sonra, iki ülkenin dışişleri bakanları, Bakan Fidan’ın ev sahipliğinde aynı fotoğraf karesinde yer alırken, toplantı sonucunda taraflar, aralarındaki meseleleri “barışçıl bir şekilde” çözme niyetlerini ortak bir açıklama ile kayda geçirmiştir. Ayrıca, 2 Eylül’de Ankara’da yeniden bir araya gelme taahhütünde bulunmuşlardır. Türkiye’nin, bölgede artan gerilime karşı krizin çözümüne yönelik sürdürülebilir bir diyalog kanalı açması, uluslararası toplum tarafından takdirle karşılanmıştır. Türkiye, 1 Temmuz’dan bu yana bölge ülkeleriyle de temaslarını sürdürerek, bu ülkelerin sürece destek vermesini sağlamıştır.
Etiyopya-Somali Anlaşmazlığı
Etiyopya, dünyada denize erişimi olmayan en büyük nüfusa sahip ülke konumundadır. Eritre’nin 1991’de fiilen Etiyopya’dan ayrılmasının ardından, 1993’te hukuken bağımsızlığını kazanmasıyla Etiyopya, denize erişimini kaybetmiştir. Ekonomik nedenlerle Kızıldeniz’e erişim konusunu sürekli gündemde tutan Etiyopya, Somaliland ile 1 Ocak’ta bu yönde bir Mutabakat Muhtırası imzalamıştır. Bu muhtıra, Somaliland’ın tanınması vaadini içermesi nedeniyle Somali hükümeti ve uluslararası toplumdan büyük tepki almıştır.
Somaliland Başkanı Musa Bihi Abdi, anlaşmanın tamamlanmasıyla Etiyopya’nın kendilerini “bağımsız” olarak tanıyacağını ifade etmiştir. Somali hükümeti ise, Etiyopya’nın Somaliland ile denize erişim anlaşması yapmasının ardından büyükelçisini Etiyopya’dan geri çekmiştir. Arap Birliği ve Afrika Birliği, Etiyopya ile Somaliland arasında denize erişim işbirliğine yönelik “Kızıldeniz’de askeri üs inşası ve liman geliştirilmesi” anlaşmasını reddederek kınamıştır. Etiyopya ile Somali Dışişleri Bakanları, iki ülke arasındaki krizin çözümü için 9-10 Mart’ta Nairobi’de bir araya gelmiş, ancak dolaylı müzakerelerden sonuç alınamamıştır.
